معرفی چند گونه‏‏ از جنس Helicotylenchus (Nematoda: Hololaimidae) از ایران

جنس Helicotylenchus با حدود 250 گونة توصیف شده یکی از بزرگ‏ترین و رایج‏ترین جنس‏های راستة Tylenchida یا فوق‏بالاخانواده Tylenchomorpha به‌شمار می‏آید. به منظور شناسایی گونه‏های این جنس، طی سال‏های 1387-1389، بیش از 500 نمونة خاک و ریشة گیاهان از مناطق مختلف ایران جمع‏آوری گردید. پس از استخراج و انتقال نمونه‏ها به گلسیرین، اسلایدهای میکروسکپی دائمی تهیه شده و با استفاده از میکروسکوپ نوری مجهز به دوربین دیجیتالی و لولة ترسیم، اندازه‏گیری‏های لازم انجام و تصاویر آنها رسم گردید. در این بررسی علاوه بر 15 گونه‏ از 26 گونة گزارش شده قبلی جنس Helicotylenchus، تعدادی گونة دیگر جداسازی و شناسایی شدند. در بین گونه‏های شناخته شده گونه‏های H. insignis، H. falcatus و H. indicusبه‌دلیل وجود شباهت‏های ریخت‏سنجی و ریخت‏شناسی همراه با H. egyptiensisدر دو گروه مورد بحث قرار گرفته‏اند. در گروه اول که دم معمولاً دارای زائدة شکمی کوتاه‏تر از دو حلقة بدن است، سه گونة H. indicus، H. insignisو H. falcatus و در گروه دوم که دم دارای زائدة شکمی مساوی یا بلند‏تر از عرض دو حلقه‏ی بدن می‏باشد، گونة H. egyptiensis قرار دارد. شباهت اندازه‏ها و مشخصات ریخت‏سنجی نماتودهای گروه اول در حدی است که برخی نماتودشناسان دو گونة H. insignis و تعدادی گونة دیگر را با H. indicus هم‏نام کرده‏اند. اما بعضی ویژگی‏های ریخت‏شناسی مانند شکل و جهت گره‏های استایلت که از فاکتورهای مهم تمایز برخی گونه‏های Helicotylenchus محسوب می‏شود در آنها متفاوت است. در گونه H. indicus جهت گره‏ها کاملاً به سمت انتهای بدن متمایل بوده و آن‏را از گونه‏های نزدیک جدا می‏کند. در گونة H. egyptiensis نیز انتهای دم غالباً تیز است. گونه‏های H. insignisو H. falcatus که برای فون نماتدهای ایران جدید هستند، شرح داده شده و شرح کامل‏تری از گونه‏های H. egyptiensis و H. indicus که قبلاً از ایران گزارش شده‏اند ارائه می‏شود.